Welkom op mijn blog

Bespiegelingen van Erick Wuestman rondom:
- Circulaire Economie,
- ontwikkelingen binnen de Stichting Circulaire Economie
- ervaringen in relatie tot SquibS, events van, door en voor slimme jongeren.


Sunday 21 June 2015

Leren van het sorteren van plastic huisvuil.

Verslag en leerervaringen rondom het bezoek aan de mega kunststof afval sorteer installatie.

Hoewel afval niet mijn ding is maakt het wel een substantieel deel uit van wat Circulaire Economie betekent. Op het gebied van gescheiden afvalinzameling worden grote stappen gezet en daarom was het interessant om eens met eigen ogen te zien, wat op dat gebied nu het plastic neusje van de zalm is.

Ik heb met een KplusV delegatie een bezoek mogen brengen aan de "huishoudelijk plastic afval sorteer installatie" van SUES Evironnement in Rotterdam (voorheen Sita). Erg leerzaam en boeiend!

We kregen uitgebreide blik in de installatie zelf en vooraf werd uitgelegd hoe het hele proces in elkaar steekt.
Wat blijkt is dat het overgrote deel van de Nederlandse afvalophaaldiensten de uitsortering van het kunststof afval (onze oranje kliko en de Plastic Hero zakken) heeft uitbesteed aan Sita. Middels een Europese Aanbesteding kwam Sita bij twee grote cluster aanbestedingen als beste uit de bus en krijgt nu dus letterlijk bergen kunststof "afval" naar binnen geschoven.
Zoveel dat de bestaande installatie momenteel wordt verdubbeld in capaciteit.

In kwaliteit van het sorteerproces zijn de afgelopen tijd ook grote stappen gezet. De installatie was vorig jaar in staat 75% van de input gesorteerd uit te laten stromen in mono grondstof pakketten. Sinds de aanbesteding en de daarin uitgevraagde kwaliteitssprong, is de installatie nu in staat 90% van de input netjes gesorteerd uit te laten stromen.

Maar wat betekent dat nu precies?
En wat kunnen wij als consument doen om dit proces effectiever te maken?

Ik vond het verbazend leerzaam allemaal en wil jullie als lezers graag laten delen in die leerervaringen.

De mono output die de "mega machine" realiseert komt neer op ongeveer 8% PET, 8% Polypropyleen, 8% Polyethyleen, 18% folie, een mix bulk van 33%, een niet nader te bepalen rest van 7%, dan nog een klein percentage blik plus aluminium en ongeveer 3% aan Dranken Kartons. Daarmee mag 90% als geselecteerd resultaat worden aangemerkt, waarbij er ook nog een bepaalde minimale verhouding moet bestaan tussen de mono (hoogwaardige geselecteerde) producten en de MIX. De mono stromen zijn namelijk hoogwaardiger her te gebruiken dan de MIX en zo is de trigger ingebouwd dat de sorteerinstallatie maximaal moet streven naar zo hoogwaardig mogelijke output.

De hele bubs wordt door de afvalinzamelaars op een grote berg gestort in de invoer hal. Daar grijpt een handbediende kraan telkens een bek vol materiaal en kiepert dat in een start-stort-bak. Dat gebeurt handmatig aangestuurd opdat de machinist met zijn kraan eerst de grote stukken en folie's er tussenuit kan peuteren. Van landbouwplastic en lange foliestroken zoals inpak rollen e.d. raakt de hele lopende band namelijk verstopt.

Eerst trekken twee zakkenscheurders de grote zakken aan stukken zodat de inhoud vrij komt.
Daarna komt de boel op een grote aanvoer lopende band, in een dikke stroom rommel.
De band loopt naar het hoogste punt in de hal en van daaruit begint het proces van sorteren.

De grove scheiding gebeurt in een grote trommel / meters hoge tunnel, die draait en die een beetje schuin omlaag leunt. Het eerste deel van deze tunnel heeft kleine gaten in de wand, hoe verder in de trommel hoe groter de gaten. Deze gaten vormen een zeef waar de kleine onderdelen doorheen zakken. Gewoon op zwaartekracht en door het draaien van de trommel / tunnel. Uiteraard zakken de kleinste stukken al door de eerste gaten, verderop zakken de grotere onderdelen er door en wat nergens past komt aan het eind en stort daar over een rand op de transportband voor grote stukken en folies.

Elke doorsnede aanvoerstroom komt op een eigen bulkband. Door deze bulk stroom te storten op een lager liggende band met veel hoger transport snelheid, verspreid zich de materie in een meer overzichtelijke stroom. (Zie foto) Dit is gaaf om te zien. Zo simpel en zo effectief!

Vervolgens komt de materie door een volgende scheider en trekken magneten het ferro metaal er uit.

Daarna wordt het wat meer high-tech. Een optische scanner boven de band kijkt of er drankenkarton op de band voorbij komt. En daar gebeurt het eerste wondertje! De band eindigt en alles stort naar beneden op een lager liggende band. Alleen wanneer er een drinkpak is herkend, weet het systeem dat een seconde later dat pak over de rand zal kieperen en een direct achter die stortrand liggend spuitmondje perst er op exact het juiste moment een stoot luchtdruk uit, waardoor het dat melk- of drinkpak naar boven blaast. Dat pak krijgt door zijn aanvoersnelheid en extra luchtdrukstoot een andere baan door de lucht en landt achter een rand, waarmee het vallende pak op een andere transportband terecht komt dan de rest van de verpakkingen die kort over de rand zakken. En zo zijn die weggeblazen pakken daardoor gescheiden van de rest.

Een volgende stap lijkt op die hiervoor maar in plaats van blazen met spuitmondjes zit er hier een soort grote magneet onder de band aan het eind, waardoor aluminium wordt afgestoten, zoals twee magneten dat met hun konten tegen elkaar kunnen doen. Daarmee katapulteert het alle aluminium blikjes en vleesbakjes etc. (maar ook chipszakken!) over de iets verder weg gelegen selectiestortrand.

De volgende scheiders selecteren via infra rood signaleringen of er PET langs komt en blazen die PET producten over de tweede rand.
Een band lager schieten ze PE over de selectierand, tot er onderaan geen onderdelen meer zijn te onderscheiden en wat daar overblijft heet MIX. Binnen die MIX gaat er nog een slag overheen om vreemde zaken uit te splitsen en uiteindelijke heb je een MIX kunststofstroom en een reststroom.

Bovenstaand is de leken vertaalslag van wat er gebeurt. Zo zitten er bijvoorbeeld ook nog ballistische scheiders tussen, een soort dansende bodem balken uit het spookhuis, die kleine items naar boven doet lopen en grote naar beneden. En zijn er windscheiders. En nog veel meer van dit soort gave high- en low-tech engineerings juweeltjes.

De mono stromen lopen allemaal voor een laatste visuele controle nog van verschillende kanten, een soort grote cabine binnen waar kerels (en 1 dame) met de hand soort-vreemde objecten er uit graaien en de rest stort daarna in hun eindstroom richting de balen pers.

De hele lopende banden opstelling krult zo door elkaar heen, dat wanneer het onderweg met de installatie een keer niet goed gaat, er ergens een tussenluik open wordt gezet, waardoor de hele aanvoer direct terug stort op een eerdere aanvoerband en gaat de materialenstroom opnieuw een deel van het systeem door.
In zijn geheel heeft een product gemiddeld gezien ongeveer 10 minuten nodig van start tot finish.

Wat ik opmerkelijk vond is dat er een aanzienlijk verschil bestaat tussen Nederlands plastic afval en het Duitse en Belgisch afval. Scheidingsinstallaties in andere landen kunnen bij lange na niet de scheidingsgetallen halen die Sita in NL haalt en andersom werkt dat ook niet. Dit heeft te maken met de scheidings mentaliteit en afspraken per land, maar ook met andere wetgeving over statiegeld op grote en kleine PET flessen bijvoorbeeld en culturele verschillen rondom eetpatronen en in welke verpakkingen men voedingsmiddelen gewend is te kopen.

Ook bijzonder is dat niet elke gemeente waar de inzameling al wel bij deze Sita installatie uit komt, een beleid heeft rondom het wel mee mogen geven van drinkpakken en blik in de plastic sorterings eenheid. Oftewel of er al wel drankenkartons en blikjes in de oranje plastic kliko mogen.

HOE KAN HET NOG BETER?
Dat is de vraag die mij bij dit soort contacten en bedrijfsbezoeken altijd het meeste bezig houdt.

Ik heb hier een aantal antwoorden op verzameld:

Zorg als consument dat de verpakkingen leeg zijn!
Want wanneer ze te zwaar zijn kan de sorteerinstallatie ze wel herkennen, maar lukt het wegblazen niet en landen ze dus niet op de juiste transportband. Die producten worden verderop niet nog een keer herkend en komen daarmee in de reststroom terecht. Dat is dan een gemiste kans om dat materiaal te kunnen hergebruiken. Dit geldt voor drinkflessen maar zeker ook voor vla en yoghurt pakken! Dus leeg knijpen die pakken voordat je ze weggooit!

Er kan meer in de oranje kliko dan ik had gedacht!
De installatie zuivert en herkent open verpakkingen e.d. van zichzelf in een mate die mij heeft doen besluiten dat ik ook de wat meer vervuilde items, die ik nu schuldbewust in de grijze kliko deponeer, toch wel in de oranje zal stoppen de volgende keer.

Lever doppen/ deksels en body's gescheiden van elkaar aan!
Doppen en flessen/flacons zijn vaak van verschillende materialen gemaakt. Die kunnen niet worden gescheiden door deze installatie. En een deel daarvan komt daardoor dus bij de verkeerde stroom terecht. Dat scheiden gebeurt waarschijnlijk wel alsnog bij de verwerkers, maar dat werkt vervuilend voor de monostromen en een deel komt daardoor niet voor hergerbuik in aanmerking. Ik ga vanaf nu waar mogelijk doppen en body's gescheiden in de bak deponeren.

Fabrikanten wees consistent in de materiaalkeuze van verpakkingen!
Producenten van levensmiddelen selecteren hun verpakkingsmateriaal normaal gesproken op logische gronden. Die technisch zijn van aard. Boter komt heet in de verpakking. Dus moeten de boterbakjes warmtebestendig zijn. Maar voor niet hitte bestendige verpakkingen gelden die uitgangspunten niet en daar blijken producenten op basis van kostprijsfluctuaties te switchen van grondstoffen. Zo kan het gebeuren dat de handmatige selecteer medewerkers een serie flacons uit de lijn pikken want hen is geleerd dat die wasverzachters in een PP verpakking zitten. En dan blijkt ineens dat er ook een serie PE verpakkingen met exact hetzelfde uiterlijk is geproduceerd. Dat is dus funest voor de sorteerders en staat daarmee hergebruik van die grondstoffen in de weg en/of ze vervuilen de verkeerde monostroom.

Zwart gat voor zwarte kunststoffen.
Op dit moment heeft de selecteer installatie moeite met het herkennen van zwarte kunststoffen. Gelukkig wordt daar wel hard aan gewerkt. Onlangs brak de tuin periode weer aan en kwamen er bergen zwarte poot-planten bakjes over de band voorbij. De producenten daarvan zouden graag die grondstoffen willen hergebruiken, dus daar ligt weer een kans om de 90% te overstijgen!

Inmiddels loopt het zo goed met het inzamelen en sorteren van huishoudelijk plastic afval dat de kilotons die waren voorspeld voor het einde van het jaar, al in september gehaald gaan worden. Dat is goed nieuws voor de Circulaire Economie. Alleen in de financiële middelen om deze selectieprocedure betaald te krijgen komt er zo een kink in de kabel. Het wordt nog spannend of de producenten van de verpakkingen, hun verantwoordelijkheid gaan nemen, om de bijdrage die zij hierin moeten afdragen, ook uit zichzelf gaan overmaken.


Er zijn nog de nodige vraagtekens te plaatsen bij het hele verpakkingen traject en het sluiten van ketens, ook in dit kunststof verhaal.

Denk aan hoe het moet met bedrijfsmatige verpakkingen en kunststof afval? Daar is op dit moment nog geen retour traject voor. En huisvuil ophaaldiensten mogen absoluut geen bedrijfsmatig afval oppikken onderweg. Daar wordt zwaar op gecontroleerd!

En wat nu, wanneer we als maatschappij steeds meer BioBased verpakkingsmateriaal gaan gebruiken? De consument herkent dit niet en mikt het in de plastic kliko. De scheiders in de installatie bij Sita zien er geen PP, PE of andere kunststof in en zo eindigt dit bij de categorie REST, waarmee het (volgens mij) de verbrandingsoven in gaat. En dat is nu precies waar we vanuit Circulaire Economie bezien niet willen dat BioBased materialen eindigen!  (Niet BioBased materialen ook niet trouwens!!)

Kortom veel geleerd en gaaf om te zien!

Sita bedankt voor de rondleiding en het mooie vakmanschap dat jullie aan de dag leggen, op velerlei terreinen! En óp, naar nog vele verbeterslagen in het uitlijnen van de hele toevoerketen en mogelijkheden voor upcycling van de uitstroom van jullie waardevolle sorteer installatie!

In deze film zie je het proces van voor de verbouwing en nog zonder de drankenkartons.